शक्तिपात योग १

             शक्तिपात योग यालाच गुळवणी महाराज संप्रदायात महायोग असेही म्हणतात .
             शक्तिपात  म्हणजे गुरूंनी  आपल्या संकल्पाने शिष्या मधील कुंडलिनी जागृत करणे होय .
महाराष्ट्रात ही परंपरा श्री लोकनाथ तीर्थांचे महान शिष्य गुळवणी महाराजांनी आणली .त्यांचे शिष्य  दत्तमहाराज कवीश्वर यांनीही त्यांच्यानंतर हा मार्ग प्रशस्त केला .पुढे अनेक दिक्षाधिकारी झाले .त्यातही 
श्री .ढेकणे महाराज जे लोकनाथ महाराजांचे अनुग्रहित होते यांनी या मार्गाच्या प्रचारासाठी अथक मेहनत घेतली .

      शक्तिपात दीक्षा सर्वांना सरसकट द्यावी का देवू नये यात बरेच दुमत आहेत .कारण कुंडलिनी शक्ती ही 
साधारण सहज जाता येता मिळावी अशी वस्तू नाही .योग्यवेळ आल्यावर अधिकारी गुरुनी ती अधिकारी शिष्याला  देण्यात येणारी सर्वोत्तम कृपा ,अनुकंपा ,प्रेम असावी असे ही एक मत आहे

          खरे तर शक्तिपात शब्द प्रयोग न वापरताही अनेक गुरूंनी आपल्या शिष्यात हे शक्ती संक्रमण केले आहे .रामकृष्ण परमहंस आणि स्वामी विवेकानंद यांची गोष्ट तर जगजाहीर आहे .स्वामी स्वरुपानंदाचे पुण्याचे शिष्य स्वामी माधवनाथ यांनाही ही शक्ती होती .

           शक्तिपात दीक्षा मिळाल्यावर काय होते याची रस भरीत वर्णने लिहली गेली आहेत .उदा.प्राणायाम आपोआप होणे न केलेल्या पाहिलेल्या योग क्रिया घडणे .ओमकार उच्चारण होणे .वगैरे खूप काही .  त्यात तथ्य असेलही .पण या क्रिये च्या आकर्षणाने खूप लोक इथे ओढले जातात .अन काही घडले नाही की दुसऱ्या दुकानाकडे जातात .

           शक्तिपात आचार्यांच्या मते एकदा शक्तिपात झाला की ती शक्तीच तुमची गुरु होते आणि तुमची साधना करवून घेते .तुम्ही केवळ आसनावर बसने एवढेच करायचे व जे काही होते त्या कडे शांतपणे बघत बसायचे कालावधी हळूहळू वाढवित १ तास करायचं आहे .

        गुळवणी महाराज पंथात  दीक्षा घेण्या आधी घातलेल्या अटी तश्या जाचकच  आहेत .त्यात ही कांदा लसून न खाणे आणि विटाळ पाळणे आजच्या काळाला अनुरूप नाहीत किंबहुना मुंबई सारख्या ठिकाणी महा मुश्कील आहे .
           नर्मदे हर हर चे लेखक श्री.अवधुतानंद उर्फ जगन्नाथ कुंटे यांच्या साधनामस्त आणि नर्मदे हरहर या पुस्तकातील वर्णनामुळे हा मार्ग पुन्हा प्रसिद्धीच्या झोतात आला .त्यात त्यांनी केलेले स्वत;च्या ध्यानाचे ,त्यातील अनुभवाचे वर्णन विलोभनीय आहे . (क्रमशः)

श्री ज्ञानेश्वरी नित्यपाठ . स्वामी स्वरूपानंद

ॐ नमोजी आद्या |                                     
वेदप्रतिपाद्या |
जय जय स्वसंवेद्या |
आत्मरुपा ||1||

देवा तूंची गणेश |
सकलमतिप्रकाश |
म्हणे निवृत्तिदास |
अवधारिजो ||२||

आता अभिनववाग्विलासिनी |
जे चातुर्यार्थकलाकामिनी |
ते श्रीशारदा विश्वमोहिनी |
नमिली मियां ||३||

मज हृदयी सद्गुरू |
जेणें तारिलो हा संसारपूरू |
म्हणौनि विशेषे अत्यादरू |
विवेकावरी ||४||

या उपाधिमाजी गुप्त |
चैतन्य असे सर्वगत |
ते तत्त्वज्ञ संत |
स्वीकारिती ||५||

उपजे तें नाशे |
नाशलें पुनरपि दिसे |
हें घटिकायंत्र तैसें |
परिभ्रमे गा ||६||

जैसें मार्गे चि चालतां |
अपावो न पवे सर्वथा |
कां दीपाधारें वर्ततां |
नाडळिजॆं ||७||

तयापरी पार्था |
स्वधर्मे राहाटतां |
सकाळकामपूर्णता |
सहजें होंय ||८||

सुखी संतोषा न यावे |
दुखी विषादा न भजावे |
आणि लाभालाभ न धरावे |

मनामाजी ||९||

आपणयां उचिता |
स्वधर्मे राहाटतां |
जें पावे तें निवांता |
साहोनि जावें ||१०|
 
आम्ही हि विचारिलें |
तंव ऐसे चि हे मना आलें |
जे न सांडिजे तुवां आपुलें |
विहित कर्म ||११|

परि कर्मफळी आस न करावी |
आणि कुकर्मी संगति न व्हावी |
हे सत्क्रियाचि आचरावी |
हेतुविण ||१२||


तूं योगयुक्त होऊनि |
फळाचा संग टाकुनि |
मग अर्जुना चित्त देऊनी |
करी कर्मे ||१३||

परि आदरिले कर्म दैवें |

जरी समाप्तीते पावे |

तरी विशेषे तेथ तोषावें |

हें ही नको ||१४||

कीं निमित्ते कोणे एके |

तें सिद्धी न वचतां ठाके |

तरी तेथीचेनि अपरितोखें |

क्षोभावे ना ||१५||

देखे जेतुलाले कर्म निपजे |

तेतुलें आदिपुरुषी अर्पिजे | 

तरी परिपूर्ण सहजे | 

जाहलें जाण ||१६||

म्हणौनी जें जें उचित |
आणि अवसरेकरूनि प्राप्त |
ते कर्म हेतुरहित |
आचरे तूं ||१७||

देखे अनुक्रमाधारे |

स्वधर्म जो आचरे |

तो मोक्ष तेणें व्यापारे |

निश्चित पावे ||१८||

स्वधर्म जो बापा |
तो नित्ययज्ञ जाण पां |
म्हणौनी वर्ततां तेथ पापा |
संचारू नाहीं ||१९||

हा निजधर्म जैं सांडे |
आणि कुकर्मी रति घडे |
तैं चि बंध पडे |
सांसारिक ||२०||

म्हणोनि स्वधर्मानुष्ठान |

ते अखंड यज्ञ याजन |

जो करी तया बंधन |

कही चि न घडे ||२१||

अगा जया जें विहित |

तें ईश्वराचे मनोगत |

म्हणौनि केलिया निभ्रांत |

सापडे चि तो ||२२||

तें विहित कर्म पांडवा |

आपुला अनन्य वोलावा |

आणि हे चि परम सेवा |

मज सर्वात्मकाची ||२३||

तया सर्वात्मका ईश्वरा |

स्वकर्मकुसुमांची वीरा |

पूजा केली होय अपारा |

तोषालागी ||२४||

ते क्रियाजात आघवे |
जे जैसे निपजेल स्वभावे |
ते भावना करोनि करावे |
माझिया मोहरा ||२५||

आणि हे कर्म मी कर्ता |
कां आचरेन या अर्था |
ऐसा अभिमान झणे चित्ता |
रिघो देसी ||२६||

तुवां शरीरपरां नोहावें |

कामनाजात सांडावे  |

मग अवसरोचित भोगावे |

भोग सकाळ ||२७||

तू मानसा नियम करीं |
निश्चळु होय अंतरी |
मग कर्मेंद्रिये व्यापारु |
वर्ततु सुखे ||२८||

परिस पां सव्यसाची  |

मूर्ति लाहोनि देहाची |

खंती करिती कर्माची |

ते गावंढे ||२९||

देख पां जनकादिक |
कर्मजात अशेख |
न सांडीता मोक्षसुख |
पावते जाहले ||३०||

देखे प्राप्तार्थ जाहले|
जे निष्कामता पावले |
तयां ही कर्तव्य असे उरले |
लोकांलागी ||३१||

मार्गी अंधासरिसा |
पुढे देखणाही चाले जैसा |
अज्ञाना प्रगटावा धर्म तैसा |
आचरोनी ||३२||

एथ वडील जें जें करिती |
तया नाम धर्म ठेविती |

तें चि येर अनुष्ठिती |
सामान्य सकळ ||३३||  

हें ऐसें असे स्वभावें |
म्हणौनि कर्म न संडावे |
विशेषे आचरावे  |
लागे संतीं  ||३४||

दीपाचेनि प्रकाशे |
गृहीचे व्यापार जैसे |
देही कर्मजात तैसें |
योगयुक्ता ||३५||

तो कर्मे करी सकळें |
परी कर्मबंधा नाकळे |
जैसें न सिंपे जळी जळें |
पद्मपत्र ||३६||

तया हि देह एक कीर आथी |

लौकिकी सखदु:खी तयाते म्हणती |

परी आम्हाते ऐसी प्रतीति |

परब्रह्म ची हां ||३७||

देह तरी वरिचिलीकडे | 

आपुलिया परी हिंडे |

परी बैसका न मोडे |

मानसीची ||३८||

अर्जुना समत्व चित्ताचे |

ते चि सार जाण योगाचे |

जेथ मन आणि बुद्धीचे |

ऐक्य आथी ||३९|| 

देखे अखंडित प्रसन्नता |

आथी जेथ चित्ता |

तेथ रिघणे नाही समस्ता |

संसारदुःखां||४०||

जैसा अमृताचा निर्झरु |

प्रसवे जयाचा जठरु |

तया क्षुधेतृषेचा अडदरू |

कही चि नाही ||४१||

तैसे हृदय प्रसन्न होये |

तरी दु:ख कैचे के आहे |

तेथ आपैसी बुद्धी राहे |

परमात्मरूपी ||४२||

जैसा निर्वातीचा दीपु |

सर्वथा नेणे कंपु |

तैसा स्थिरबुद्धी स्वस्वरूपु |

योगयुक्त ||४३||

जया पुरुषांचा ठायी |

कर्माचा तरी खेदु नाही |

आणि फलापेक्षा कही |

संचरेना ||४४||

आणि हें कर्म मी करीन | 

अथवा आदरिले सिद्धी नेईन |

येणे संकल्पेही जयाचे मन |

विटाळे ना ||४५||

ज्ञानाग्नीचेनि मुखे |

जेणे जाळिली कर्मे अशेखे |

तो परब्रह्मचि मनुष्यवेखें |

वोळख तूं ||४६||

ते ज्ञान पैं गा बरवें |

जरी मनी आथी जाणावें |

तरी संतां यां भजावें |

सर्वस्वेंसीं ||४७||

जे ज्ञानाचा कुरुठा |

तेथ सेवा हा दारवंटा |

तो स्वाधीन करी सुभटा |

वोळगोनि ||४८||

तरी तनुमनुजीवें |

चरणासी लागावें |

आणि अगर्वता करावें |

दास्य सकळ || ४९||

मग अपेक्षित जें आपुलें |
तेही सांगती पुसिलें |
जेणें अंत:करण बोधले |
संकल्पा न ये ||५०||

ते  वेळी आपणपेयां सहिते |

इये अशेषेही भूतें |

माझ्या स्वरूपीं अखंडितें |

देखसी तूं ||५१||

ऐसें ज्ञानप्रकाशे पाहेल |
तैं मोहांधकारू जाईल |
जैं गुरुकृपा होईल |
पार्था गा ||५२||

जरी कल्मषाचा आगरु |

तूं भ्रांतीचा सागरू |

व्योमोहाचा डोंगरु |

होऊन अससी ||५३||

तरी ज्ञानशक्तीचेनि पाडें |

हें आघवें चि गां थोकडें |

ऐसे सामर्थ्य असे चोखडे |

ज्ञानी इये ||५४||

मोटके गुरुमुखे उदैजत दिसे |

हृदयी स्वयंभची असे |

प्रत्यक्ष फावो लागे तैसे |

आपैसायाचि ||५५||

सांगे अग्नीस्तव धूम होये |

तिये धूमीं काय अग्नी आहे |

तैसा विकारु हा मी नोहें |

जरी विकारला असे ||५६||

देह तंव पांचाचे जालें |

हें कर्माचे गुणी  गुंथले |

भवंतसे चाकीं सूदलें |

जन्ममृत्यूच्या ||५७||

हे काळानळाच्या तोंडी |

घातली लोणियांची उंडी |

माशी पांख पाखडीं |

तंव हे सरे ||५८||

या देहाची हे दशा |

आणि आत्मा तो एथ ऐसा |

पै नित्य सिद्ध आपैसा  |

अनादिपणे ||५९||

सकळ ना निष्कळु |

अक्रीय ना क्रियाशीळु |

कृश ना स्थूळु |

निर्गुणपणें ||६०||लू

आनंद ना निरानंदु |

एक ना विविधु |

मुक्त ना बद्धु |

आत्मपणें ||६१||

तें परमतत्व पार्था |

होती ते सर्वथा |

जे आत्मानात्मव्यवस्था |

राजहंस ||६२||

ऐसेनि जे निजज्ञानी |

खेळत सुखें त्रिभुवनी |

जगद्रूपा मनीं |

सांठऊनि मातें ||६३||

हे विश्वचि माझे घर |

ऐसी मति जयाची स्थिर |

किंबहुना चराचर  |

आपण जाहला ||६४||

मग याहीवरी पार्था |                                     

माझिया भजनी आस्था |

तरी तयातें मी माथां |

मुकुट करीं ||६५||

तो मी वैकुंठी नसें |

वेळु एक भानुबिंबी न दिसें |

वारी योगीयांचीही मानसें|

उमरडोनि जाय ||६६||

परी तयापाशी पांडवा |

मी हारपला गिंवसावा | 

जेथ नामघोषु बरवा |

करिती माझा ||६७||

कृष्ण विष्णु हरि गोविंद  |
या नावाचे निखळ प्रबंध |

माजी आत्मचर्चा विषद |

उदंड गाती ||६८|

जयांचिये वाचे माझे आलाप |

दृष्टी भोगी माझे चि रूप |

जयाचे मन संकल्प |

माझा चि वाहे ||६९||

माझिया कीर्तीविण |

जयांचे रिते नाही श्रवण |

जयां सर्वांगी भूषण |

माझी सेवा ||७०||

ते पापयोनी ही होतु का |

ते श्रुताधीतही न होतु का |

परी मजसी तुकिता तुका |

तुटी नाही  ||७१||

ते चि भलतेणे भावें |

मन मत आंतु येते होआवे |

आलें तरी आघवें |

मागील वावो ||७२||

जैसे तव चि वहाळ वोहळ |

जंव न पवती गंगाजळ |

मग होऊनी ठाकती केवळ |

गंगारूप ||७३||

तैसे क्षत्री वैश्य स्त्रिया  |

कां शूद्र अंत्याजादि इया |

जाती तव चि वेगळालिया |

जव न पवती मातें ||७४||

यालागी पापयोनीही अर्जुना |

कां वैश्य शूद्र अंगना |

माते भजतां सदना |

माझिया येती ||७५||

पैं भक्ति एकी मी जाणें |

तेथ सानें थोर न म्हणे |

आम्ही भावाचे पाहुणे | 

भलतेया ||७६||

येर पत्र पुष्प फळ |

हे भजावया मिस केवळ | 

वाचूनि आमुचा लाग निष्कळ | 

भक्तितत्त्व ||७७||

मग भूते हे भाष विसरला |

जे दिठी मी चि आहे सूदला | 

म्हणौनि निर्वैर झाला | 

सर्वत्र भजे ||७८||

हे समस्तही श्रीवासुदेव |

ऐसा प्रतीतिरसाचा वोतला भाव |

म्हणौनि भक्तांमाजी राव |

आणि ज्ञानिया तो चि ||७९ ||

तू मन हें मीचि करी |

माझिया भजनी प्रेम धरी |

सर्वत्र नमस्कारी |

मज एकाते ||८०||

माझेनि अनुसंधाने देख |

संकल्पु जाळणे निःशेख |

मद्याजी चोख |

याचि नाव||८१||

ऐसा मियां आथिला होसी |
तेथ माझियाचि स्वरुपा पावसी |
हें अंतःकरणीचे तुजपासी |
बोलिजत असें ||८२||

तू मन बुद्धी साचेसी | 

जरी माझिया स्वरूपी अर्पिसी | 

तरी माते चि गा पावसी |

हे माझी भाक ||८३||

अथवा हे चित | 

मनबुद्धीसहित  |

माझ्या हाती अचुंबित |

न शकसी देवो ||८४||

तरी गा ऐसें करी | 

यया आठा प्राहारामाझारी | 

मोटके निमिषभरी | 

देतु जाय ||८५||

मग जें जें का निमिख |

देखेल माझें सुख |

तेतुलें आरोचक | 

विषयीं घेईल ||८६||

पुनवेहूनि जैसे |

शशिबिंब दिसेंदिसें |

हारपत अंवसें | 

नाही चि होये  ||८७||

तैसें भोगाआंतूनि  निगता | 

चित्त मजमाजी रिगता  | 

हळू हळू पंडुसुता | 

मीचि होईल ||८८||

म्हणौनी अभ्यासासी काहीं | 

सर्वथा दुष्कर नाही |

यालागीं माझ्या ठायीं | 

अभ्यासें मीळ ||८९||  

कां जे यया मनाचें एक निकें |

जें देखिले गोडीचिया ठाया सोके | 

म्हणौनी अनुभवसुखचि कवतिकें | 

दावीत जाइजे ||९०||

बळियें इंद्रियें येती मना | 

मन ऐकवटे पवना | 

पवन सहजे गगना |

मिळोचि लागे ||९१||

ऐसें नेणो काय आपैसें |
तयातेचि कीजे अभ्यासें |
समाधि घर पुसे |
मानसाचे ||९२||

ऐसा जो कामक्रोधलोभां | 

झाडी करुनि ठाके उभा | 

तो चि येवढिया लाभा | 

गोसावी होय ||९३||

पाहे पां ॐ तत्सत् ऐसे |

हें बोलणें तेथ नेतसे |

जेथुनि का हें प्रकाशे |

दृश्यजात ||९४||

सुवर्णमणि सोनया |

ये कल्लोळु जैसा पाणिया |

तैसा मज धनंजया |

शरण ये तू || ९५||

म्हणौनी मी होऊनी मातें |
सेवणें आहे आयितें |
तें करीं हाता येतें |
ज्ञानें येणें ||९६||

यालागी सुमनु आणि शुद्धमती | 

जो अनिंदकु अनन्यगति | 

पैं गा गौप्यहि परी तया प्रती |

चावळिजे सुखे ||९७||

तरी प्रस्तुत आता गुणीं इहीं |

तू वाचून आणिक नाही | 

म्हणौनी गुज तरी तुझ्या ठायी |

लपवू नये || ९८||

ते हे मंत्ररहस्य गीता | 

मेळवी जो माझिया भक्ता | 

अनन्यजीवना माता |

बाळका जैसी ||९९||      

तैसी भक्तां गीतेसी |

भेटी करी जो आदरेसी |

तो देहापाठीं मजसी | 

येकचि होय ||१००||

ऐसें सर्व रूपरूपसें |
सर्व दृष्टीडोळसें |
सर्वदेशनिवासें |
बोलिले श्रीकृष्णे ||१०१|| 

हे शब्देविण संवादिजे |
इंद्रियां नेणतां भोगिजे |

बोलाआदि झोंबिजे | 

प्रमेयासी ||१०२|

जें अपेक्षिजे विरक्ती |
सदा अनुभविजे संती |
सोहंभावे पारंगतीं|
रमिजे जेथ ||१०३ ||

हें गीतानाम विख्यात |
सर्व वाङमयाचे मथित|
आत्मा जेणे हस्तगत |
रत्न होय || १०४ ||

वत्साचेनि वोरसें |
दुभते होय घरोद्देशें |
जालें पांडवाचेनि मिषें |
जगदुद्धरण ||१०५||

आता विश्वात्मके देवें | 

येणे वाग्यज्ञे तोषवें   | 

तोषोनि मज द्यावें |

पसायदान ||१०६||

जे खळांची व्यंकटी सांडो|
तयां सत्कर्मी रति वाढो  |
भूतां परस्परे पडो |
मैत्र जीवांचे ||१०७||

तेथ म्हणे श्रीविश्वेश्वरावो | 

हा होईल दानपसावो | 

येणें वरें ज्ञानदेवो | 

सुखिया झाला || १०८ ||

भरोनि  सद्भावाची अंजुळी |
मियां वोवियाफुलें मोकळीं |
अर्पिली अंघ्रियुगली |
विश्वरुपाच्या ||१०९||

इति श्री स्वामी स्वरूपानंद संपादितं भावार्तदीपिका सार स्तोत्रं संपूर्णम|

हरये नमः | हरये नमः | हरये नमः श्रीकृष्णार्पणमस्तू |